Η Μάνη καταλαμβάνει την περιοχή από τη ψηλότερη κορυφή του Ταΰγετου, ύψους 2409 μέτρων, μέχρι το θυελλώδες ακρωτήριο «Ταίναρο», όπου κατά την δοξασία των αρχαίων Ελλήνων ήταν οι «Πύλες του Άδη», όπως και τις βραχώδεις και απότομες πλαγιές προς το Λακωνικό και προς το Μεσσηνιακό κόλπο. Έχει μέγιστο μήκος 75 χλμ., μέγιστο πλάτος 28 χλμ. και έκταση 1800 τετρ.χλμ.
Τοπογραφικά η Μάνη χωρίζεται στην Προσηλιακή, δηλαδή την Ανατολική και στην Αποσκιερή, δηλαδή τη Δυτική ή στην Έξω και τη Μέσα Μάνη.
Στη Μάνη βρίσκουμε ίχνη ζωής όχι μόνο κατά τους μυθολογικούς χρόνους αλλά και σε πολύ παλιότερες εποχές. Αυτά αποδεικνύονται από τα ευρήματα στο σπήλαιο «Αλεπότρυπα», που βρίσκεται δίπλα στο σπήλαιο «Βλυχάδα» στο Διρό κοντά στην Αρεόπολη.
Το υδάτινο στοιχείο του αυτού του σπηλαίου, δηλαδή το γλυκό νερό, μοναδικός πόλος έλξης για τη δημιουργία οικισμού, δημιουργήθηκε πριν από περίπου 50.000 χρόνια δηλαδή προς τη «μέση παλαιολιθική» πολιτιστική περίοδο, την εποχή του «ανθρώπου του Neanderthal», αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν την εμφάνιση του «homo sapiens diluvialis» (έμφρονος ανθρώπου). Τα μέχρι σήμερα ευρήματα είναιθραύσματα λεπίδων από οψιανό, ηφαιστειογενούς δηλαδή υαλώδους και συμπαγούς πετρώματος όπως το σκουρόχρωμο γυαλί, κοσμήματα, όστρακα, κεραμικά, εργαλεία λίθινα νεολιθικής εποχής, κομμάτια πήλινων αγγείων με γραμμικές και ανάγλυφες διακοσμήσεις, βραχογραφίες, ολόκληρος σκελετός νεολιθικού ανθρώπου σε πλάγια συνεσταλμένη στάση, όπως επίσης και συγκεκριμένες ταφές τις οποίες καλύπτει οσταλαγμιτικός επίπαγος, περίπτωση μοναδική για τους αρχαιολόγους. Ένα επίσης εξαιρετικής σπουδαιότητας εύρημα των ανασκαφών ήταν η εντόπιση εκτεταμένου οστεοφυλάκιου της νεολιθικής εποχής δηλαδή του έτους 3.000 π.Χ.
Η προσωνυμία Μάνη δόθηκε κατά τον Μεσαίωνα, όπως χαρακτηρίζεται η εποχή από την πτώση του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (476μ.Χ.) μέχρι την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (1453).
Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες απόψεις για την προέλευση της λέξης Μάνη:
- Σύμφωνα με τον συνταγματάρχη Leak, που περιόδευσε την Ελλάδα κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, η ονομασία προέρχεται από την ιταλική λέξη maina, που σημαίνεικατεβάζω τα πανιά.
- Σύμφωνα με τον Γ. Κροίσο από το μάνα, που σημαίνειπηγή νερών.
- Σύμφωνα με τον Αθ. Πετρίδη, από τη λατινική λέξη manus, που σημαίνειχέρι, γιατί η χώρα έχει σχήμα χεριού.
- Σύμφωνα με άλλους από το magnaepiscopa, δηλαδή ευρεία επισκοπή, αλλά τότε δεν υπήρχαν επισκοπές. Η αρχαιότερη επισκοπή της Μάνης, της «Μαΐνης», αναφέρεται στην έκθεση του Αυτοκράτορα Λέοντα του Σοφού (886-911) και είναι από τις αρχαιότερες εκκλησίες της Πελοποννήσου.
- Άλλοι παραδέχονται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξηmanes, η οποία σημαίνειψυχές νεκρών, λόγω της δοξασίας από τους αρχαίους ότι στο Ταίναρο ήταν οι Πύλες του Άδη.
- Άλλοι θεωρούν ότι προέρχεται από τη γαλλική λέξη main δηλαδή χέρι.
- Μερικοί δέχονται την ιταλική λέξη ammainare δηλαδήχειρίζομαι τα πανιά, στη τρικυμιώδη θάλασσα του τόπου τούτου.
- Μερικοί πιστεύουν πως προέρχεται από τη λέξη μανή, που σημαίνει λεπτή γη δηλαδή άγονη γη.
- Λίγοι παραδέχονται την προέλευση της λέξης από το brazodiMaina δηλαδή βραχίονας της Μάνης. Έτσι όμως ονομάστηκε ο βραχίονας (χερσόνησος) «Τηγάνι», μετά το έτος 1207 από τους Ενετούς, οι οποίοι έβλεπαν τη χερσόνησο από την Κορώνη και την παρομοίαζαν με τηγάνι.
- Ο Εμ. Πεζόπουλος παράγει την λέξη από το επίθετο μανός δηλαδή αραιός, δηλαδή αραιοκατοικημένη χώρα.
- Άλλοι όπως οι Αιγινήτης, Μαριολόπoυλoς, Newmann, Παπαρρηγόπουλος, Patch, Phillipson, από την ιραvική λέξη μάρδ, η οποία σημαίνει τολμηρός, εξού και «Μαρδαΐτης» δηλαδή πολεμική φυλή ελληνικής καταγωγής στον Λίβανο της Μ. Ασίας, κατά παραφθορά δε «Μανιάτης».
- Σύμφωνα με τον Δ. Δημητράκο, ο οποίος ασπάζεται την γνώμη του Πέτρου Φουρίκη, η λέξη προέρχεται από την αλβανική λέξη μάνη η οποία σημαίνει μουριά με το άρθρο της.
Όλες όμως αυτές οι επεξηγήσεις της προέλευσης της λέξης δεν αποδίδουν το χαρακτήρα των κατοίκων του τόπου αυτού. Εκείνος που πλησίασε περισσότερο στην ετυμολογία της λέξης και έλαβε υπόψη του το σημαντικότερο δηλαδή, την καταγωγή των Μανιατών από τους αρχαίους Σπαρτιάτες είναι ο Δωρόθεος Μητροπολίτης Μονεμβασίας. Σύμφωνα με αυτόν η λέξη παράγεται από το μαίνεσθαι, για τη μανίατων κατοίκων της προς αυτοδικία. Γράφει δε αυτός: «Φυλάγουν την μανίαν και την κακίαν μέσα εις την καρδίαν των και δεν την μεταβάλουν ποτέ εις αγάπην, δια τούτο ωνομάσθη ο τόπος εκείνος Μάνη».
Σήμερα επικρατέστερες απόψεις είναι ότι η λέξη προέρχεται είτε από το επίθετο μανός δηλαδή αραιοκατοικημένη περιοχή, είτε από το ρήμα μαίνεσθαι γιατί οι κάτοικοί της επιμένουν με μανία στα πατροπαράδοτα και τις παραδόσεις και δεν αποδέχονται εύκολα προοδευτικές τάσεις που τυχαίνει να είναι αντίθετες με τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Η Μάνη, τραχιά, σκληρή και απομονωμένη, διατήρησε αδιάσπαστη σχεδόν τη συνέχειά της από την Παλαιολιθική εποχή. Η απομόνωσή της, από το άλλο μέρος, η ιδιότυπη γεωμορφολογία της και γενικότεροι ιστορικοί λόγοι είχαν σαν αποτέλεσμα να αναπτυχθεί ένας τοπικός πολιτισμός, έκφραση του οποίου αποτελούν, εκτός των άλλων, οι ισχυρές παραδόσεις, η παλιά κοινωνική οργάνωση και τα λαϊκά αρχιτεκτονικά έργα. |
